تعریف نرخ سواپ
قراردادهای معاوضه در بانکداری (Swap Contracts in Banking)
تعریف
بانک ممکن است برای پوشش در برابر ریسک از قراردادهای معاوضه با پرداخت‌های ثابت استفاده کند و قرض‌گیرنده، تسهیلات رابا نرخی شناور دریافت می‌کند وبازپرداخت این تسهیلات با نرخی بالاتر از نرخ شناور انجام می‌شود. بانک‌ها از قراردادهای معاوضه‌ای نرخ بهره برای مدیریت ریسک نرخ بهره استفاده می‌کنند که آنها به دنبال توزیع ریسک نرخ بهره از طریق ایجاد سوآپ‌های کوچکتر و توزیع آن هستند. همچنین در قراردادهای معاوضه‌ای ارزی، بانک و مشتری، مبادله مقدار معینی از وجوه ارزی خاص نسبت به مقدار معادل آن با ارز دیگر را برعهده می‌گیرند و بعد از یک دوره زمانی معین، مبادله ارزی معکوس را به اجرا در می‌آورند.
متون منتخب از منابع غیر‌فارسی
English Definition 1. The bank may choose to hedge against this risk by swapping the fixed payments it receives from their loans for a floating rate payment that is higher than the floating rate payment it needs to pay out. Effectively, this bank will have guaranteed that its revenue will be greater than it تعریف نرخ سواپ expenses and therefore will not find itself in a cash flow crunch.
English Definition 2. The banks use interest rate swaps to manage interest rate risk. They tend to distribute their interest rate risk by creating smaller swaps and distributing them.
English Definition 3. Currency swap is an agreement in which the Bank and the Client undertake to exchange a specified amount expressed in one currency into an equivalent amount in another currency and, after specified period, execute a reverse currency exchange.
ترجمه متون منتخب از منابع غیر‌فارسی
منبع اول: بانک ممکن است برای پوشش در برابر ریسک ازطریق سوآپ پرداخت‌های ثابت استفاده کند و قرض‌گیرنده، تسهیلات رابا نرخی شناور دریافت می‌کند وبازپرداخت این تسهیلات با نرخی بالاتر از نرخ شناور انجام می‌شود. بانک به طور مؤثر به گونه‌ای ضمانت می‌کند که درآمدها بیشتر از هزینه‌ها بوده و بنابراین قرض گیرنده در تنگنای جریان نقد گرفتار نخواهد شد.
منبع دوم: بانک‌ها از سوآپ نرخ بهره برای مدیریت ریسک نرخ بهره استفاده می‌کنند. آن ها به دنبال توزیع ریسک نرخ بهره از طریق ایجاد سوآپ‌های کوچکتر و توزیع آن هستند.
منبع سوم: سوآپ ارزی، قراردادی است که در آن بانک و مشتری، مبادله مقدار معینی از وجوه ارزی خاص نسبت به مقدار معادل آن با ارز دیگر را برعهده می‌گیرند و بعد از یک دوره زمانی معین، مبادله ارزی معکوس را به اجرا در می‌آورند.
آدرس منابع غیر‌فارسی
Referenceaddress 1. https://www.moneycrashers.com/interest-rate-swaps-explained-example-definition
Referenceaddress 2. .https://www.wallstreetmojo.com/interest-rate-swap-curve
Referenceaddress 3. https://www.bankmillennium.pl/corporate/products/treasury-products/foreign-currency-exchange/fx-swap
متون منتخب از منابع فارسی
تعریف تعریف نرخ سواپ فارسی ۱: این قرارداد را برای بانکداری بدون ربا چنین می‌تـوان در نظـر گرفـت کـه بانـک وارد عقدهای مبادله‌ای با مشتری خود می‌شود. همانطور که میدانیم جریان‌های نقدی در این نوع عقدها ثابت است. بانک تمایل به دریافت جریان‌های نقدی با نرخ متغیر دارد، تـا از ایـن راه،ریسک نرخ سود و همچنین ریسک اعتباری مشتریان خود را مدیریت کنـد. بـه ایـن ترتیـب وارد قرارداد سوآپ بازده کل شده و جریان‌های نقدی ثابت حاصل از قراردادهـای مبادلـه‌ای مانند فروش اقساطی را با نرخ پایه‌ای متغیر مثل تورم یا نرخ سود بازار تعویض می‌کند. درست عکس این حالت نیز برای بانکداری بدون ربا قابل تـصور اسـت. اینکـه بـانکی وارد عقدهای مشارکتی یا سرمایه‌گذاری مستقیم شده باشد. در این حالت جریان‌های نقدی ثابتی را دریافت نمی‌دارد و بانک به عللی از جمله مـدیریت ریـسک اعتبـاری یـا احتمـال کاهش نرخ سود مشارکت، خواهان دریافت جریان‌هـای نقـدی ثابـت اسـت. بـا ورود بـه قرارداد سوآپ بازده کل، در برابر پرداخت جریان‌هـای نقـدی متغیـر حاصـل از عقـدهای مشارکتی یا سرمایه‌گذاری مستقیم، جریان‌های نقدی ثابتی را از طرف مقابل کـه می‌توانـد بانک دیگری باشد، دریافت می‌دارد.
آدرس منابع فارسی
آدرس منبع فارسی ۱: موسویان، سید عباس و سید محمد مهدی موسوی بیوکی (۱۳۸۸)، بررسی امکان استفاده از سوآپ بازده کل جهت مدیریت ریسک اعتباری دربانکداری اسلامی، فصلنامه اقتصاداسلامی، سال دهم، شماره ۳۷.
الگوی نوشتار تعریف
سوآپ چیست و دو نوع پرکاربرد این نوع قرارداد را بشناسیم
سوآپ در لغت به معنای معامله پایاپاى، معاوضه، عوض‌کردن، مبادله‌کردن و جانشین‌کردن آمده و در اصطلاح، توافقی بین دو طرف برای معاوضه جریان نقدی در آینده (با دو نوع پرداخت متفاوت) است. اولین سواپ در سال ۱۹۸۱ میلادی بین شرکت IBM و بانک جهانی صورت گرفت.
سوآپ چیست ؟
سوآپ به عنوان توافقی بین ۲ شرکت برای معاوضه جریان‌های نقدی در آینده با ۲ نوع پرداخت متفاوت از بدهی یا دارایی ها نام برده می شود.
کارکرد سوآپ
قرارداد سوآپ، تاریخ پرداخت و چگونگی محاسبه جریانات نقدی را که باید پرداخت شود مشخص تعریف نرخ سواپ می‌کند. معمولا محاسبه جریانات نقدی شامل ارزش‌های آتی یک یا چند متغیر بازار است.
اولین قرارداد سوآپ
اولین قراردادهای سوآپ در اوایل دهه ۱۹۸۰ منعقد شدند. از آن زمان تاکنون بازار سوآپ، رشد چشم‌گیری داشته است. در حال حاضر اکثر قراردادهای مشتقّات خارج از بورس به صورت سوآپ انجام می شود.
اجزای تشکیل‌دهنده سوآپ
۱٫ دارایی پایه؛ موضوع قرارداد است و هدف از قراداد، انتقال ریسک اعتباری در معرض آن است. به طور معمول، دارایی پایه یکی از اقلام زیر است:
- ورقه قرضه با ریسک اعتباری؛ ؛
- پرتفوی (سبد دارایی‌ها در بورس) مرجع متشکل از اوراق قرضه و وام‌ها؛
- شاخص مربوط به بخشی از بازار اوراق قرضه؛
- شاخص سهام.
۲٫ فروشنده سوآپ، (Swap Seller)؛ طرف قراردادی که نرخ شناوری را دریافت و بازده کل را به طرف دیگر قرارداد پرداخت می کند. به فروشنده سوآپ، خریدار حمایت نیز گفته می شود.
۳٫ خریدار سوآپ، (Swap Buyer)؛ طرف قراردادی که با پرداخت نرخ شناور و دریافت بازده کل موافقت می کند، به خریدار سوآپ فروشنده حمایت یا سرمایه‌گذار نیز گفته می شود.
۴٫ شخص مرجع یا تعهد مرجع؛ شخص مرجع همان صادرکننده ابزار بدهی است. این شخص می تواند شرکت، دولت و یا صادرکننده وام باشد.
۵٫ صرف سوآپ (Swap Premium)؛ پرداخت‌هایی که به وسیله خریدار حمایت صورت می‌گیرد، “پایه صرف” نام دارد و پرداخت های احتمالی که ممکن است فروشنده حمایت به پرداخت آنها مجبور شود به “پایه حمایت” موسوم است. خریدار و فروشنده در تاریخ معامله بر روی این صرف به توافق می رسند و صرف تا پایان مدت قرارداد ثابت می ماند.
انواع سوآپ
سوآپ، انواع فراوانی دارد. از بین انواع قراردادهای سوآپ، قراردادهای سوآپ ارز و سوآپ نرخ بهره، مهم‌ترین و پرکاربردترین‌ها است.
های نرخ بهره
سوآپ نرخ بهره یکی ابزار مهمی برای مدیریت ریسک نرخ بهره به‌شمار می آید که برای ولین بار در سال ۱۹۸۲ در ایالات متحده مورد استفاده قرار گرفت.
کاربرد نرخ بهره سوآپ
وقتی که تقاضا برای ابزارهای مالی رو به افزایش است، این ابزار می تواند برای کاهش ریسک نرخ بهره به‌کار گرفته شود. شایع ترین و رایج ترین نوع سوآپ که اصطلاحا به Plain Vanilla Swaps نامیده می شود، برای نرخ بهره دارای مشخصات زیر است:
۱٫ نرخ بهره پرداخت هایی که در این معاوضه وجود دارد را مشخص می سازد.
۲٫ نوع پرداخت های بهره (نرخ ثابت یا متغیّر) را شخص می‌سازد.
۳٫ مقدار “اصل ذهنی”؛ یعنی همان اصل مقداری که بهره بر روی آن پرداخت می‌شود را معلوم می کند.
۴٫ دوره زمانی که معوضه برای آن دوره ساخته می‌شود را مشخص می سازد.
مثال فرضی برای درک بهتر
یک سوآپ نرخ بهره را بین بانک پس‌انداز “الف” و شرکت مالی “ب” فرض کنید. بانک پس‌انداز الف موافقت می‌کند که یک نرخ ثابت ۷% را برای یک میلیون تومان از “اصل فرضی” برای ده سال آینده بپردازد و شرکت مالی ب نیز می‌پذیرد که نرخ اسناد خزانه یک‌ساله را علاوه بر یک درصد، برای مبلغ یک میلیون تومان (اصل ذهنی) را برای همان دوره پرداخت نماید. به این ترتیب هر ساله باید بانک پس انداز الف، معادل ۷% یک میلیون تومان را به شرکت مالی ب پرداخت نماید؛ در حالی‌که شرکت مالی ب نیز باید نرخ اوراق خزانه (T-bill) به‌علاوه ۱% یک میلیون تومان را به بانک پس‌انداز الف بپردازد. نرخ ثابت برای دوره ده ساله: ۷% *۱۰۰۰۰۰۰ و نرخ متغیّر برای دوره ده ساله:T-bill+ 1% * 1000000 خواهد بود.
قراردادهای سوآپ ارز (Currency Swap Contracts)
سوآپ ارز عبارت است از پرداخت های اصل و فرع مبلغی از یک ارز در برابر پرداخت اصل و فرع در ارز دیگر. قرارداد سوآپ ارزی ایجاب می‌کند که مبالغ اصل (وام) با ارزهای گوناگون تعریف شده باشد؛ که این مبالغ به طور معمول در شروع و پایان عمر سوآپ، پرداخت می شوند. مبالغ پایه (اصل وام) طوری انتخاب می‌شوند که در صورت پرداخت در زمان شروع و ابتدای قرارداد، معادل و مساوی همدیگر باشند.
برابری سوآپ ارز
این برابری براساس نرخ برابری نقدی ارزهای مربوطه در زمان شروع قرارداد است. تحت یک قرارداد یا معامله سوآپ ارز، یکی از طرفین توافق می‌کند تا پرداخت‌های دوره‌ای (ماهانه، سالانه و …) در یک ارز مشخص، برای یک دوره خاص، داشته باشد؛ تا بدهی طرف دیگر معامله (که از لحاظ ارز عنوان‌شده متحمل شده است)، برطرف شود. در عوض، طرف دوم معامله توافق می‌کند که همین عملیات را در مورد طرف نخست قرارداد پیاده کند. سوآپ ارزی، زمانی امکان‌پذیر است که هریک از جریان‌های پرداختی که سوآپ می‌شوند، ارزش یکسان داشته باشند (بدون در نظر گرفتن اینکه این جریان‌ها به نرخ بهره ثابت یا نوسانی بستگی دارند یا نه؟).
نتیجه کلی
سوآپ، انواع مختلف و متنوعی دارد که در این مطلب دو مدل پرکاربرد آن را برای شما شرح دادیم.
