شاخص بورس چیست و چه انواعی دارد؟
معرفی انواع شاخص های بورس و نحوه ی محاسبه ی آنها
شاخص بورس چیست ؟ سرمایه گذاری موفق در حیطه ی بازار سهام یا همان بورس مستلزم افزایش آگاهی در رابطه با برخی تعاریف بورسی و تحلیل معیار های موجود در این معقوله است. افرادی که به تازگی وارد بازار سهام می شوند بار ها و بار ها کلمه ی شاخص را می شنوند و در صورت نداشتن اطلاعات کافی در مورد شاخص های موجود در بورس اکثرا دچار رفتار های هیجانی و خرید و فروش های بی موقع می گردند که در برخی موارد صدمات جبران ناپذیری به سرمایه آن ها وارد می شود.
در ادامه ی این مقاله از تحلیل نوین سعی بر این شده است تا تعریف کامل و جامعی در مورد شاخص بورس چیست ارائه گردد تا سرمایه گذاران عزیز از این پس با شناخت کافی از شاخص ها و تحلیل درست آنها بتوانند نتیجه ی مطلوبی از انجام معاملات بورسی خود حاصل نمایند.
شاخص بورس چیست ؟
انواع شاخص های بورس
انواع شاخص های موجود در بورس عبارت اند از:
شاخص کل بورس
کلمه ی شاخص کل بورس را نه تنها سرمایه گذاران این حوزه بلکه افرادی که در بازار سهام ورود نکرده اند هم کم و بیش از رسانه ها شنیده اند. درواقع خود کلمه شاخص به معنی نشانه گریست که می توان با استفاده از آن تغیرات را در تاریخ مورد نظر نسبت به یک تاریخ مبدا مورد برسی قرار داد. در بورس نیز شاخص کل به معنی معیاری برای سنجش میانگین بازدهی سرمایه گذاران می باشد شاخص بورس چیست و چه انواعی دارد؟ به بیانی دیگر شاخص کل میزان سود سهام شرکت های پذیرفته شده در بورس و سطح عمومی قیمت را بیان میکند.
شاخص کل در بورس تهران با نام TEDPIXنمایش داده می شود و محاسبه ی این شاخص نیز با تقسیم ارزش جاری بازار سهام در زمان محاسبه بر ارزش جاری بازار سهام در تاریخ مبدا صورت میگیرد که در نهایت در عدد ۱۰۰ ضرب شده و شاخص کل بورس را می سازد. در این شاخص ضریب ارزش تمام شرکت ها یکسان نبوده و به شرکت های بزرگ ضریب بیشتر و به شرکت های کوچک ضریب کمتری میدهد.
شاخص قیمت (وزنی – ارزشی)
شاخص قیمت که با نام TEPIX شناخته می شود، سطح عمومی بازدهی کل قیمت سهام شرکت های حاضر در بازار سرمایه را نشان می دهد به این صورت که با رشد و یا کاهش درصد شاخص قیمت بورس در تاریخ محاسبه نسبت به تاریخ مبدا، قیمت سهام شرکت های پذیرفته شده در بورس نیز به طور میانگین به همان اندازه افزایش و یا کاهش داشته است. شاخص قیمت از نظر چگونگی محاسبه و وزن دهی کاملا مشابه شاخص کل بوده اما در نحوه ی تعدیل با آن متفاوت است. در شاخص کل علاوه بر تغییر قیمت سهام شرکت ها سود نقدی حاصل از آنها نیز در فرمول محاسبه تاثیر گذار است. اما در شاخص قیمت تنها تغیرات قیمت سهام شرکت ها لحاظ میگردد.
سهام داران عرصه ی بورس باید یه این نکته در مورد شاخص قیمت (وزنی – ارزشی) توجه داشته باشند که این شاخص یک شاخص میانگین است و افزایش و یا کاهش آن به معنی افزایش و یا کاهش دسته جمعی نیست و ملاک ارزش شرکت هاست. به همین علت ممکن است در برخی مواقع قیمت سهام شرکت های خرد روندی صعودی به خود بگیرند اما به دلیل کاهش قیمت سهام شرکت های بزرگ که نقش بیشتری را در مسیر روند شاخص ایفا میکنند؛ شاخص منفی باشد.
شاخص هم وزن
همان طور شاخص بورس چیست و چه انواعی دارد؟ شاخص بورس چیست و چه انواعی دارد؟ گفته شد در شاخص کل ضریب شرکتها کوچک و بزرگ یکسان نیست اما در شاخص هم وزن به تمام سهام ها ضریب ۱ اختصاص داده می شود که در نهایت با شاخص بورس چیست و چه انواعی دارد؟ محاسبه ی میانگن آنها شاخص هم وزن بازار سرمایه تشکیل میگردد. به بیانی دیگر در شاخص هم وزن تمام شرکت های پذیرفته شده در بازار سرمایه با وزنی برابر در انجام محاسبات ایفای نقش می کنند به این معنی که نوسانات مثبت و منفی شرکت های کوچک به همان اندازه ی نوسانات مثبت و منفی شرکت های بزرگ در این شاخص تاثیر گذارند.شاخص بورس چیست و چه انواعی دارد؟
سرمایه گذاران گرامی برای داشتن دید بهتر نسبت به بازار می توانند از شاخص هم وزن استفاده نمایند زیرا که این شاخص به عنوان مکمل شاخص کل، حاوی اطلاعات ارزشمندی از بازار بورس است به عنوان مثال ممکن است در یک روز، شاخص کل بورس منفی شده باشد اما در همان تاریخ شاخص هم وزن روند مثبتی داشته باشد نتیجه حاصل از این فرایند بیانگر آن است که شرکت های کوچک حاضر در بورس وضعیت معاملاتی بهتری نسبت به شرکت های بزرگ در آن روز داشته اند.
شاخص آزاد شناور
سهام شناور آزاد در واقع به سهام هایی از یک شرکت گفته می شود که قابل معامله است و سهام داران آماده ی خرید فروش آن ها می باشند. شاخص آزاد شناور نیز دقیقا از همین سهام تاثیر می پذیرد که نمایش دهنده ی میزان تغیرات آن قسمت از بازار است که از لحاظ نقد شوندگی قدرت بیشتری دارد. محاسبه ی این شاخص دقیقا به مانند شاخص کل است اما با این تفاوت که در وزن دهی شرکت ها در شاخص آزاد شناور از تمام سهام منتشر شده ی شرکت ها استفاده نمی شود و در این شاخص فقط سهام آزاد شناور شرکت ها تاثیر گذارند.
شاخص های بورس بازار اول و بازار دوم
بورس اوراق بهادار تهران از دو بازار تشکیل شده است که به آن ها بازار اول و بازار دوم گفته می شود. شرکت های حاضر در بازار اول بورس شرکت هایی هستند که از نظر میزان سرمایه، وضعیت سود آوری و همچنین میزان سهام آزاد شناور در موقعیت خوبی قرار دارند اما بازار دوم سرمایه تشکیل شده از شرکت هایی که به نسبت شرکت های بازر اول از لحاظ موارد ذکر شده در جایگاه های پایین تری قرار دارند. بنا بر این شاخص بازار اول نمایانگر سطح عمومی قیمت سهام شرکت هاییست که در بازار اول بورس اوراق بهادار حضور دارند و شاخص بازار دوم نیز بیان کننده ی سطح عمومی قیمت سهام شرکت های پذیرفته شده در بازار دوم است.
بورس و فرابورس
بازار ها و نهاد های مالی، دارای ساختار اقتصادی و سازمانی پیچیده ای هستند که نقش مهمی در استراتژی قیمت گذاری در بازار را دارند.
در واقع به بازاری که در آن اوراق بهادار معامله می گردد، از جمله بازار سهام، بازار اوراق قرضه، بازار مشتقات و بازار فارکس، بازار مالی گفته می شود.
بازار های مالی به منظور عملکرد صحیح اقتصادی در راستای سرمایه گذاری، دارای اهمیت می باشند. در حال حاضر، بسیاری از بازار های جهانی بخش عمده ای از معاملات خود را از طریق بورس انجام می دهند.
در واقع می توان گفت بورس محلی برای معامله می باشد که در آن بین فروشنده یا تولید کننده و خریدار یا مصرف کننده، داد و ستدی صورت می گیرد.
بورس یک بازار برای داد و ستد سهام شرکت ها و سایر اوراق بهادار می باشد که در دو بخش بازار بدهی و بازار سهام در حال فعالیت می باشد.
بازار سهام:
بازار سهام، بازاری است که عموم مردم آن را معادل بورس می دانند و محلی برای عرضه سهام شرکت های مختلف می باشد.
به بیان دیگر، این سهام پس از عرضه اولیه، در بازار ثانویه معامله می شوند که این کار توسط معامله گران بورس صورت می گیرد.
بازار بدهی:
بازار بدهی بخشی از بازار است که در آن اوراق قرضه داد و ستد می شود. در واقع این بازار به نوعی مکمل بانک به جهت تامین مالی می باشد. در این بازار، شرکت های خصوصی، شهرداری ها و دولت به منظور تامین مالی، اقدام به عرضه اوراق نهاد خود می کنند.
معمولا این نوع از اوراق دارای سود مشخصی هستند و از ریسک پایین تری نسبت به سهام برخوردارند. پشتوانه این اوراق متفاوت می باشد و بر اساس این تفاوت، سرمایه گذاران اقدام به خرید این اوراق می کنند.
انواع بورس:
بورس دارای انواع زیر می باشد.
بورس اوراق بهادار:
در بورس اوراق بهادار، اوراق مالی مربوط به شرکت های مختلف مورد داد و ستد قرار می گیرد، همانند سهام و اوراق بدهی و….
در نگاه عموم، بورس اوراق بهادار همان بورس سهام می باشد که در این بورس اوراق دیگری مانند اوراق بدهی و… بر اساس ضوابط خاص خود مورد معامله قرار می گیرد.
مفهوم بازار اول و دوم و تابلوی اصلی و فرعی:
سازمان بورس اوراق بهادار دارای دو بازار اول و دوم می باشد که بازار اول نیز دارای دو تابلوی اصلی و فرعی است.
دلایل دسته بندی شرکت ها در بازار ها و تابلو ها:
- میزان بزرگی شرکت
- میزان سرمایه ثبت شده
- درصد شناوری سهام (میزان سهام عرضه شده و مورد معامله)
- تعداد سهام دار ها
- و…
پس از این که شرکتی درخواست خود را به سازمان بورس ارائه کرد، در صورت داشتن شرایط لازم، در یکی از این دو بازار و یکی از این دو تابلو قرار می گیرد که این امر مستلزم تایید سازمان بورس می باشد.
نکته: نحوه معامله سهام در این شرکت برای سرمایه گذاران یکسان می باشد.
موسسه مشاوران مطالعه مقاله ارزش اسمی سهام را به شما عزیزان پیشنهاد می کند.
انواع بازار های فرابورس
فرابورس:
در راستای بازار بورس، بازار دیگری به نام بازار فرابورس (OTC) وجود دارد که به معنی «خارج از بورس» می باشد. بر اساس تعریف جهانی بازار فرابورس، در این بازار شرکت هایی مورد داد و ستد قرار می گیرند که به اندازه کافی، شفافیت ندارند و وضعیت سوددهی آنها مناسب نمی باشد.
سازمان فرابورس نظارت کمتر و محدود تری در این بازار دارد و صرفا به منظور جلوگیری از کلاه برداری، شرکت هایی که مجوز ورود به بورس را ندارند، در این بازار به فعالیت می پردازند.
- نکته ۱: بازار فرابورس در ایران، از شکل دنیایی آن خارج شده و در حد بازار بورس فعالیت می کند.
- نکته ۲: دامنه نوسان شرکت های فرابورسی همانند شرکت های موجود در بورس اوراق بهادار 5 درصد می باشد.
انواع بازار های فرابورس:
فرابورس دارای پنج بازار زیر است:
- بازار اول
- بازار دوم
- بازار سوم
- ابزار های نوین
- بازار پایه
نکته: شرکت های فرابورسی، با توجه به شرایط پذیرش، عرضه و نوع نقل و انتقالات، در این بازار ها دسته بندی می شوند.
معنای بازار پایه:
بازار پایه به عنوان پنجمین بازار فرابورس فعالیت دارد و زمانی که شرکتی شرایط لازم جهت پذیرش در هیچ یک از بازار های اول و دوم بورس و فرابورس را نداشته باشد، برای فعالیت در بازار سرمایه در بازار پایه پذیرش می شود.
نکته: عموما شرکت هایی که ورشکسته شده اند و یا در معرض ورشکستگی هستند در این دسته قرار می گیرند.
تابلو های فرابورس:
شرکت های پذیرش شده با توجه به میزان ریسک سرمایه گذاری شده، به سه تابلو زیر دسته بندی می شوند:
بازاری به نام بورس کالا:
بورس کالا، نوعی دیگری از انواع بورس می باشد که در آن معاملات روی یک کالای فیزیکی انجام می شود. در واقع می توان گفت، بورس کالا مکانی است که طلا، فلزات، محصولات کشاورزی و … مورد داد و ستد قرار می گیرند.
بازار فیوچرز یا آتی:
بازار های دیگری برای معاملات غیر فیزیکی کالا ها تعریف شده است که به آنها بازار فیوچرز یا آتی (futures) و آپشن یا اختیار (options) گفته می شود.
نکته: در این بازار ها کالا ها به منظور تحویل در آینده مورد معامله قرار می گیرند.
در این بازار ها دو گروه زیر فعالیت می کنند:
مصرف کنندگان و تولید کنندگان واقعی
مصرف کنندگان و تولید کنندگان واقعی به این دلیل در بازار آتی و آپشن وجود دارند که درآمد یا هزینه های آنها از ریسک کمتری داشته باشند. به این عملیات، پوشش ریسک (hedge) گفته می شود که خریدار و فروشنده قیمت معامله کالا را در آینده تثبیت می کند.
سفته بازان، با معامله در قرارداد های آتی یا اختیار، با توجه به نوسان قیمت ها، سود کسب می کنند.
موسسه مشاوران مطالعه مقاله رکود اقتصادی را به شما عزیزان پیشنهاد می کند.
تعریف شاخص بورس
بازاری به نام بورس انرژی:
بورس انرژی، یکی از انواع بورس می باشد که از سال ۱۳۹۱ شمسی، شروع به فعالیت کرده است. بورس انرژی یک نوع بورس کالا است که در آن معاملات دارای انرژی و اوراق آن مورد داد و ستد قرار می گیرد.
حامل های انرژی:
بورس انرژی رتبه چهارمین بورس کشور را دارد که به منظور عرضه محصولات نفتی و مشتقات آن، برق، گاز طبیعی، زغال سنگ، حق آلودگی و سایر حامل های انرژی شکل گرفته است.
انواع بازار در بورس انرژی:
بورس انرژی، دارای سه بازار زیر می باشد:
- بازار فیزیکی: خرید و فروش کالا های پذیرفته شده در بورس در آن انجام می شود و خود شامل ۳ تابلو نفت، گاز و سایر حامل های انرژی می باشد.
- بازار مشتقه: خرید و فروش اوراق بهادار مبتنی بر کالا های پذیرفته شده در این بازار انجام می شود که شامل ۳ تابلو قرارداد های سلف موازی استاندارد، قرارداد آتی و اختیار معامله می باشد.
- بازار فرعی: خرید و فروش کالا های تک محموله ای در این بازار انجام می شود.
شاخص بورس:
بورس مجموعه ای از سهام شرکت ها را شامل می شود که این شرکت ها در صنایع مختلفی مشغول به فعالیت هستند.
زمانی که افراد به بورس وارد می شوند، نمی توانند تمامی شرکت ها را به صورت جداگانه مورد بررسی قرار دهند در نتیجه نیازمند معیاری عمومی برای سنجش سهام می باشند که در این راستا، شاخص ها معرفی می شوند که نیاز است تعریف شاخص بورس را دقیق تر دانست.
به بیان دقیق تر، شاخص بورس نوعی میانگین قیمت تمامی سهام موجود در یک بورس می باشد که تغییرات آن، وضعیت عمومی آن بازار را نشان می دهد.
سوال: نحوه سرمایه گذاری در بورس چگونه است؟
فردی که به سرمایه گذاری در بورس علاقه دارد، ابتدا باید با نحوه سرمایه گذاری آشنایی یابد سپس کد سهامداری خود را از یک کارگزار معتمد دریافت نماید و پس از آن به فرآیند خرید و فروش سهام بپردازد.
لازم به ذکر است که این نوع سرمایه گذاری می تواند به صورت حضوری و با مراجعه به کارگزار و یا تلفنی و یا آنلاین اقدام به معامله نماید.
اگر این مطلب برای شما رضایت بخش بوده است، مطالعه مقاله اوراق مالیاتی را به شما پیشنهاد می کنیم.
شاخص بورس چیست ؟
در معنای معمول ، شاخص معیاری است که بر اساس آن می توان چیزی را مشخص کرد. در بازار بورس، شاخص، معیاری است که می توان از طریق ان وضعیت گذشته و حال یک سهم را تجزیه و تحلیل کرد و برای پیش بینی روند آینده از آن استفاده کرد. بنابراین با توجه به اهمیت شاخص ها برای سرمایه گذاران، نوسانات شاخص ها نیز بسیار مهم می باشند. شاخص های بورس انواع مختلفی دارند که هر کدام اطلاعات خاصی را ارائه می دهند بنابراین برای پیش بینی وضعیت اینده ی هر سهم باید هر شاخص را به دقت مورد بررسی قرار داد.
یکی از مهمترین شاخص ها، شاخص کل است که به شاخص قیمت و بازده نقدی نیز معروف است و سطح عمومی قیمت و سود سهام شرکتهای بورسی را بیان می کند. در واقع شاخص کل میانگین بازدهی سرمایه گذاری را نشان می دهد. افزایش شاخص کل همیشه به این معنا نیست که سهام شرکت های بورسی سوددهی دارند و همچنین کاهش شاخص نیز به معنی ضرر دهی نیست. شاخص کل بیانگر میانگین بازدهی بورس است و گاهی برخلاف رشد بالای شاخص کل در بورس، برخی سهام ها با نزول قیمت و افت ارزش مواجه می شوند و باعث ضرر سهامداران می شود .
گاهی هم شاخص کل کاهش می یابد و سرمایه گذارانی که سهام باارزشی را خریداری کرده اند سود بالایی به دست می آورند. بنابراین نباید برای سرمایه گذاری صرفا به رشد یا افت شاخص کل توجه کرد و بدون بررسی ارزش ذاتی سهام اقدام به سرمایه گذاری کرد. حتی در شرایطی که شاخص کل رشد مداوم دارد نیز بایستی در سرمایه گذاری دقت عمل داشت. نکته ی دیگری که در مورد شاخص کل باید در نظر داشت ارتباط شاخص کل و سبد سهام است. به یاد داشته باشید که یکی از اصول بسیار مهم در سرمایه گذاری بورسی تشکیل سبد متنوع از سهام است.
هرچقدر سهام متنوع تری داشته باشید بازدهی سرمایه گذاری به متوسط بازدهی کل بورس که به وسیله ی شاخص کل نشان داده می شود نزدیک تر است. یعنی اگر سرمایه گذاری بتواند سهام سبد خود را با تمامی سهام حاضر در بورس منطبق نماید بازدهی به نوسانات کل بورس نیز نزدیک تر است. به یاد داشته باشید که اطلاعات مربوط به شاخص های بورس در www.irbourse.com نمایش داده می شود. اجازه بدهید داستانی واقعی را برایتان بازگو کنیم که بین سالهای ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۳ اتفاق افتاده است. جوانی که در دهه ی سوم زندگی اش بود به بورس علاقمند شد و با وجودی که هیچ گونه اطلاعات و دانشی در مورد بورس نداشت در تالار بورس با شخصی آشنا شد که بسیار با تجربه و حرفه ای بود و بسیاری افراد سوالاتشان را از وی میپرسیدند.
جوان به این شخص روز به روز نزدیکتر میشد و ارتباط انها محکم تر میشد به طوری که هرچه فرد با تجربه میگفت جوان آن را انجام میداد. چه سهمی را بخرم چه موقع بخرم کی بفروشم و سوالاتی از این دست. شرایط بورس در سال ۹۲ بسیار عالی بود به طوری که شاخص بورس در آن سال به حدود ۹۰ هزار رسید. اواسط سال ۹۲ جوان به توصیه ی فرد با تجربه تمام پولش را در سهام قند لرستان سرمایه گذاری کرد و با این امید که این سهام آینده خوبی دارد هر سهم را به ارزش ۴۱۰۰ خریده و به امید اینکه به ۸۰۰۰ برسد به فروش خواهد رساند. اما قیمت سهام قند لرستان در کمتر از یک ماه به ۵۷۰۰ رسید و این رشد باعث شد جوان با خیالی اسوده باز هم به توصیه های فرد باتجربه ادامه دهد.
پس از گذشت یک زمان مشخص ناگهان قیمت سهام قند لرستان شروع به نوسانات زیاد داشتن کرد و با تغییرات سیاسی که به وجود آمد قیمت این سهام به ۴۵۰۰ رسید و دائم بین ۴۰۰۰ تا ۴۵۰۰ در نوسان بود. در اواسط دی ماه نوسانات شاخص کل که ۹۰۰۰۰ بود تغییر جهت داده و تا دو سال این نوسانات ادامه داشت و تا حدود ۶۰۰۰۰ نیز افت کرد. در اواسط اسفند ماه با تحلیل های تکنیکالی که انجام شد مشخص شد این نوسانات حرکت نزولی خواهد داشت و احتمال ریزش بسیار زیاد خواهد بود و باید از این بازار خارج شد.
اما فرد با تجربه همچنان به احتمالات خود تکیه کرده و اصرار داشت نباید این سهم فروخته شود. سرانجام در سال ۹۳ که اوضاع بورس بسیار بد شده بود قیمت سهم قند لرستان به ۱۵۰۰ رسید و جوان مجبور شد با ضرر فراوان سهم خود را بفروشد و حدود ۶۰ درصد از سرمایه خود را از دست بدهد.دلیل این ضرر اعتماد بیش از حد و عدم توجه به دیگر شاخص های بازار و همچنین متنوع نبودن سبد سهام این جوان بوده است و از همه مهمتر اتکا به تنها یک نفر و برباد رفتن سرمایه را منجر شد. فراموش نکنید که هرگز به یک جنبه از نشانه ها اتکا نکرده و اطلاعات خود را تا جایی که می توانید بالا ببرید و با مبالغ کم شروع کنید.
